Iesu’n dysgu am weddi

(Mathew 6:9-13; 7:7-11)

1Un diwrnod roedd Iesu’n gweddïo mewn lle arbennig. Pan oedd wedi gorffen, dyma un o’i ddisgyblion yn gofyn iddo, “Arglwydd, dysgodd Ioan ei ddisgyblion i weddïo, felly dysga di ni.”

2Dwedodd wrthyn nhw, “Wrth weddïo dwedwch fel hyn:

‘Dad,

dŷn ni eisiau i dy enw di gael ei anrhydeddu.

Dŷn ni eisiau i ti ddod i deyrnasu.

3Rho i ni ddigon o fwyd i’n cadw ni’n fyw bob dydd.

4Maddau ein pechodau i ni –

achos dŷn ni’n maddau i’r rhai sy’n pechu yn ein herbyn ni.

Cadw ni rhag syrthio pan fyddwn ni’n cael ein profi.’”

5Yna dwedodd hyn: “Cymerwch fod gynnoch chi ffrind, a’ch bod yn mynd ato am hanner nos ac yn dweud, ‘Wnei di fenthyg tair torth o fara i mi? 6Mae yna ffrind arall i mi wedi galw heibio i ngweld i, a does gen i ddim byd i’w roi iddo i’w fwyta.’

7“Mae’r ffrind sydd yn y tŷ yn ateb, ‘Gad lonydd i mi. Dw i wedi cloi’r drws ac mae’r plant yn y gwely gyda mi. Alla i ddim dy helpu di.’ 8Ond wir i chi, er ei fod yn gwrthod codi i roi bara iddo am eu bod yn ffrindiau; rhag achosi cywilydd bydd yn codi yn y diwedd, ac yn rhoi popeth mae e eisiau iddo.

9“Daliwch ati i ofyn a byddwch yn ei gael; chwiliwch a byddwch yn dod o hyd iddo; curwch y drws a bydd yn cael ei agor. 10Mae pawb sy’n gofyn yn derbyn; pawb sy’n chwilio yn cael; ac mae’r drws yn cael ei agor i bawb sy’n curo.

11“Pwy ohonoch chi fyddai’n rhoi neidr i’ch plentyn pan mae’n gofyn am bysgodyn? 12Neu sgorpion pan mae’n gofyn am ŵy? Wrth gwrs ddim! 13Felly os ydych chi sy’n ddrwg yn gwybod sut i roi anrhegion da i’ch plant, mae’r Tad nefol yn siŵr o roi’r Ysbryd Glân i’r rhai sy’n gofyn iddo!”

Iesu a Beelsebwl

(Mathew 12:22-30; Marc 3:20-27)

14Roedd Iesu’n bwrw cythraul allan o ddyn oedd yn fud. Pan aeth y cythraul allan ohono dyma’r dyn yn dechrau siarad, ac roedd y bobl yno wedi’u syfrdanu. 15Ond roedd rhai yn dweud, “Beelsebwl (y diafol ei hun), tywysog y cythreuliaid, sy’n rhoi’r gallu iddo wneud hyn.” 16Ac roedd eraill yn ceisio cael Iesu i brofi ei hun drwy wneud rhyw arwydd gwyrthiol.

17Ond roedd Iesu’n gwybod beth oedd yn mynd drwy eu meddyliau, ac meddai wrthyn nhw: “Bydd teyrnas lle mae yna ryfel cartref yn syrthio, a bydd teulu sy’n ymladd â’i gilydd o hyd yn chwalu. 18Os ydy Satan yn ymladd ei hun, a’i deyrnas wedi’i rhannu, sut mae’n bosib i’w deyrnas sefyll? Dw i’n gofyn y cwestiwn am eich bod chi’n honni mai Beelsebwl sy’n rhoi’r gallu i mi fwrw allan gythreuliaid. 19Felly os mai Beelsebwl sy’n rhoi’r gallu i mi, pwy sy’n rhoi’r gallu i’ch dilynwyr chi? Byddan nhw’n eich barnu chi! 20Ond os Duw sy’n rhoi’r gallu i mi fwrw allan gythreuliaid, yna mae Duw wedi dod i deyrnasu.

21“Pan mae dyn cryf arfog yn amddiffyn ei gartref, mae ei eiddo yn ddiogel. 22Ond pan mae rhywun cryfach yn ymosod arno a’i drechu, mae’n cymryd ei arfau oddi ar y dyn, ac yn dwyn ei eiddo.

23“Os ydy rhywun ddim ar fy ochr i, mae yn fy erbyn i. Ac os ydy rhywun ddim yn gweithio gyda mi, mae’n gweithio yn fy erbyn i.

Ysbryd drwg yn dod yn ôl

(Mathew 12:43-45)

24“Pan mae ysbryd drwg yn dod allan o rywun, mae’n mynd i grwydro lleoedd anial yn edrych am le i orffwys. Ond yna pan mae’n methu dod o hyd i rywle, mae’n meddwl, ‘Dw i am fynd yn ôl i lle roeddwn i’n byw.’ 25Mae’n cyrraedd ac yn darganfod y tŷ wedi’i lanhau a’i dacluso drwyddo. 26Wedyn mae’n mynd â saith ysbryd gwaeth na’i hun i fyw gydag e! Mae’r person mewn gwaeth cyflwr ar y diwedd nag oedd ar y dechrau!”

Gwir fendith

27Pan oedd Iesu wrthi’n dweud y pethau yma, dyma ryw wraig yn y dyrfa yn gweiddi, “Mae dy fam, wnaeth dy gario di’n ei chroth a’th fagu ar ei bronnau, wedi’i bendithio’n fawr!”

28Atebodd Iesu, “Mae’r rhai sy’n gwrando ar neges Duw ac yn ufuddhau iddo wedi’u bendithio’n fwy!”

Arwydd Jona

(Mathew 12:38-42; Marc 8:12)

29Wrth i’r dyrfa fynd yn fwy, meddai Iesu, “Mae’r genhedlaeth yma yn ddrwg. Mae pobl yn gofyn am gael gweld gwyrth fyddai’n arwydd iddyn nhw o pwy ydw i. Ond yr unig arwydd gân nhw ydy arwydd y proffwyd Jona. 30Fel roedd beth ddigwyddodd i Jona yn arwydd i bobl Ninefe, bydd yr hyn fydd yn digwydd i mi, Mab y Dyn, yn arwydd i bobl y genhedlaeth yma. 31Bydd Brenhines Seba11:31 Seba: De Arabia mae’n debyg. yn condemnio pobl y genhedlaeth yma ar ddydd y farn, achos roedd hi’n fodlon teithio o ben draw’r byd i wrando ar ddoethineb Solomon. Mae un mwy na Solomon yma nawr! 32Bydd pobl Ninefe hefyd yn condemnio pobl y genhedlaeth yma, am eu bod nhw wedi newid eu ffyrdd ar ôl clywed pregethu Jona. Mae un mwy na Jona yma nawr!

Lamp y corff

(Mathew 5:15; 6:22,23)

33“Does neb yn goleuo lamp ac wedyn yn ei gosod yn rhywle o’r golwg neu o dan fowlen. Mae lamp yn cael ei gosod mewn lle amlwg, fel bod pawb sy’n dod i mewn yn cael golau. 34Dy lygad di ydy lamp y corff. Mae llygad iach, sef bod yn hael, yn gwneud dy gorff yn olau drwyddo. Ond llygad sâl ydy bod yn hunanol, a bydd dy gorff yn dywyll drwyddo. 35Felly gwylia, rhag ofn bod y golau sydd gen ti yn dywyllwch! 36Felly os ydy dy gorff yn olau drwyddo, heb dywyllwch yn unman, bydd dy fywyd i gyd yn olau fel petai lamp yn disgleirio arnat ti.”

Chwe gwae

(Mathew 23:1-36; Marc 12:38-40; Luc 20:45-47)

37Ar ôl i Iesu orffen siarad, dyma un o’r Phariseaid yn ei wahodd i’w gartref am bryd o fwyd. Felly aeth Iesu yno ac eistedd wrth y bwrdd. 38Roedd y dyn oedd wedi’i wahodd yn synnu gweld Iesu yn eistedd wrth y bwrdd heb fynd drwy’r ddefod Iddewig o olchi ei ddwylo cyn bwyta.

39Dyma’r Arglwydd Iesu yn dweud wrtho, “Dych chi’r Phariseaid yn glanhau tu allan y cwpan neu’r ddysgl, ond y tu mewn dych chi’n gwbl hunanol a drwg! 40Y ffyliaid dall! Oes gan Dduw ddim diddordeb yn y tu mewn yn ogystal â’r tu allan? 41Rhowch beth sydd tu mewn i’r ddysgl i’r tlodion (yn lle ei gadw i chi’ch hunain) – wedyn byddwch yn lân i gyd.

42“Gwae chi’r Phariseaid! Dych chi’n ofalus iawn gyda rhyw fanion fel rhoi un rhan o ddeg o beth sydd gynnoch chi i Dduw – hyd yn oed o’ch mintys, arianllys a’ch perlysiau eraill! Ond dych chi’n esgeuluso byw’n gyfiawn a charu Duw. Dylech wneud y pethau pwysicach yma heb ddiystyru’r pethau eraill.

43“Gwae chi’r Phariseaid! Dych chi wrth eich bodd yn cael y seddi pwysica yn y synagogau a chael pobl yn symud o’ch ffordd chi a’ch cyfarch yn barchus yn sgwâr y farchnad.

44“Gwae chi! Dych chi fel beddau mewn cae heb ddim arwydd i ddweud fod bedd yna, a phobl yn llygru eu hunain wrth gerdded drostyn nhw heb wybod beth maen nhw’n ei wneud!”

45Dyma un o’r arbenigwyr yn y Gyfraith yn ymateb, “Athro, rwyt ti’n ein sarhau ni hefyd wrth ddweud y fath bethau!”

46“Ie, a gwae chi’r arbenigwyr yn y Gyfraith!” meddai Iesu. “Dych chi’n llethu pobl gyda’ch rheolau crefyddol, a wnewch chi ddim codi bys bach i’w helpu nhw a gwneud pethau’n haws iddyn nhw.

47“Gwae chi! Dych chi’n codi cofgolofnau i anrhydeddu’r proffwydi, a’ch cyndeidiau chi laddodd nhw! 48Dych chi’n gwybod yn iawn beth wnaeth eich cyndeidiau, ac yn cytuno â nhw; nhw laddodd y proffwydi dych chi’n codi’r cofgolofnau iddyn nhw! 49Dyma ddwedodd Duw yn ei ddoethineb, ‘Bydda i’n anfon proffwydi a negeswyr atyn nhw. Byddan nhw’n lladd rhai ac yn erlid y lleill.’ 50Bydd y genhedlaeth yma’n cael ei galw i gyfrif am ladd pob un o’r proffwydi ers i’r byd gael ei greu – 51o lofruddiaeth Abel hyd Sechareia,11:51 Abel hyd Sechareia: Abel oedd y cyntaf i gael ei lofruddio, ac mae’r hanes yn Genesis, llyfr cyntaf yr ysgrythurau Iddewig. Ail lyfr Cronicl ydy llyfr olaf yr ysgrythurau Iddewig, a’r llofruddiaeth olaf mae’n cyfeirio ato ydy llofruddiaeth Sechareia. gafodd ei lofruddio rhwng yr allor a’r cysegr. Dw i’n dweud wrthoch chi, bydd y genhedlaeth yma yn cael ei galw i gyfrif am y cwbl!

52“Gwae chi’r arbenigwyr yn y Gyfraith! Dych chi wedi cuddio allwedd y drws sy’n arwain at ddeall yr ysgrifau sanctaidd oddi wrth y bobl. Felly dych chi’ch hunain ddim yn mynd i mewn, a dych chi’n rhwystro pobl eraill rhag mynd i mewn hefyd.”

53Ar ôl iddo adael y tŷ, dyma’r Phariseaid a’r arbenigwyr yn y Gyfraith yn dechrau gwrthwynebu Iesu’n ffyrnig. Roedden nhw’n ymosod arno gyda chwestiynau di-baid, 54yn y gobaith o’i gael i ddweud rhywbeth bydden nhw’n gallu ei ddefnyddio yn ei erbyn.